Wankel financieel evenwicht

Geachte heer schepen,
 
Ik heb een aantal bedenkingen bij de voorliggende aanpassing van het meerjarenplan 2014-2019 en het budget 2015.
Ik ga mij hier vandaag in commissie beperken tot de technische en financiële opmerkingen en vragen, de politiek commentaar en conclusies wat betreft de genomen beleidsopties mag u dan van Filip Dewinter tijdens de gemeenteraadszitting volgende week verwachten.
 
Vandaag ligt hier een normaal, vrij probleemloos, meerjarenplan 2014/2019 en budget 2015 voor. Zelfs het advies Inspectie Financiën is weinig kritisch, wat in het verleden wel anders was. Het beperkt zich tot enige aandachtspunten die ook omschreven en onderschreven worden door het beleid, aangezien u hierop ingaat in uw nota onder de titel “Financiële risico’s”  ( boek 2 blz 1 ).
 
Stadsstructuur en districten
 
Het Vlaams Belang heeft in het verleden, net zoals de Inspectie Financiën, meermaals aangedrongen op het nauwer opvolgen van de financiële relaties tussen Stad, O.C.MW. en de vele verzelfstandigde entiteiten.
Vroeger pleitte wij voor dovemans oren, maar ondertussen is er toch naar ons geluisterd en zijn er herstructureringen evenals nauwere controle en opvolging van de financiële relaties.
Toch zijn er volgens ons nog steeds te veel verzelfstandigde entiteiten in deze stad en is er daardoor te weinig democratische controle mogelijk door de gemeenteraadsleden.
Ik zou trouwens graag weten wat de financiële gevolgen zijn van de huidig gerealiseerde reorganisatie van de verzelfstandigde entiteiten.
Is er zicht op de vereffeningen qua overname van schulden of vorderingen, en wat zullen de vereffeningssaldi zijn, want ook dit heeft een weerslag op de stadsfinanciën.
 
Is het nu echt nodig om het ‘Autonoom Gemeentebedrijf Energiebesparingsfonds’ als aparte entiteit te behouden?
‘Antwerpen Open’ is ondertussen in vereffening en samengevoegd met ‘Antwerpen Kunstenstad’, maar kan daar bijvoorbeeld ‘Antwerpen Sportstad’ niet bijgevoegd worden?
En waarom niet de extern verzelfstandigde entiteiten als ‘Werk en Economie’ en ‘Werkhaven Antwerpen’ samenvoegen? Of ‘Sodipa’ en ‘Sodico’ nauwer laten samenwerken?
Er kan nog verder gerationaliseerd worden en er kunnen ook bevoegdheden terugkeren naar de stad. Ik ben nooit een grote fan geweest van die verzelfstandigingen, u merkt het.
 
Waar ik wel fan van ben is De districten zien hun werkingssubsidies niet  en die voor investeringen nauwelijks toenemen. Natuurlijk is er in het budget van de stad ruimte om de districten beter te bedelen; Hun herwaardering is nog niet voor morgen
De districten moeten het dus verder rooien met een aalmoes en minimale bevoegdheden, terwijl er aparte behoeftes en noden zijn. De dotaties aan de districten moet eigenlijk dringend verdubbeld worden. Het gaat om een overheveling van budgetten van de stad naar de districten en dus niet om meeruitgaven.
Ik ben van mening dat de bevolking door deze verschuiving wel direct meer waar voor z’n geld krijgt aangezien de districtsbesturen veel dichter bij de het volk staan en vlugger en efficiënter kan inspelen op hun specifieke noden, vragen en voorstellen.
In tijden van crisis telt enkel eurocent en op deze manier kunnen we die optimaal benutten. En dat is nodig, want de financiën van deze stad wankelen in toenemende mate!
 
Wankel financieel evenwicht
 
Wat betreft de “Staat van het Financiële evenwicht” ( boek 1 blz 24 ) voldoet de stad aan de opgelegde wettelijke verplichtingen. Dat kan, want mag ook niet anders.
Ieder boekjaar eindigt echter wél met een budgettair tekort.
Dat kan gelukkig opgevangen worden door “overschotten vorige jaren”, maar uiteraard slinken die daardoor van jaar tot jaar.
In 2019, het einde van deze bestuursperiode, blijft het uiteindelijke “resultaat op kasbasis” nog juist en amper positief. ( 337.000,-€ in 2019, tegen nog 21.068.0000,-€ in 2014 )
337.000,- €, dat is verontrustend laag!
Na 2019 is er dus feitelijk geen enkele ruimte meer om op terug te vallen wanneer het resultaat van boekjaar 2020 negatief is. Dat kan tot serieuze financiële problemen lijden in deze stad!
 
Gemeentefonds – stadsinkomen
 
Op korte termijn zijn er nog geen dramatische financiële problemen.
Er kunnen natuurlijk wel altijd lijken uit de kast vallen. Wat bijvoorbeeld als de Vlaamse overheid haar financiering via het Gemeentefonds aanzienlijk terugschroeft?
Het Gemeentefonds levert immers zo goed als de helft van de totale ontvangsten in deze stad. Die stijgen met een stabiele 3,5 % per jaar, en da’s gelukkig een stuk boven de huidige en op middellange termijn voorziene inflatie. Hopelijk blijft dat dus zo.
 
In de documentatie is overigens geen enkele bevestigingsbrief te vinden van de gebudgetteerde bedragen vanuit het Gemeentefonds of wat betreft de opcentiemen.
De onzekerheid wat de externe fondsen betreft, zoals het Stedenfonds, het Federaal Grootstedenbeleid en Europa baart ons zorgen.
Er is daar wel voorzichtig gebudgetteerd maar misschien nog niet voorzichtig genoeg.
Wanneer denkt de schepen duidelijkheid te hebben over al deze inkomsten? En worden wij daar dan van op de hoogte gebracht?
 
Deze periodieke toelagen houden bijvoorbeeld ook geen rekening met de bevolkingstoename noch met de gemiddelde welvaart, die serieus dalende is.
In Antwerpen zorgt de bevolkingstoename voor verarming.
Het gemiddeld inkomen dat al een stuk onder het gemiddelde Vlaamse en ook Belgische inkomen lag, daalt van jaar tot jaar nog verder.
Antwerpen verglijdt naar Brusselse toestanden!
En wij hebben geen extra middelen gekregen bij de staatshervorming zoals Brussel.
Deze verarming van een toenemend aantal mensen in deze stad, zal er toe leiden dat het stadsbestuur minder inkomsten zal krijgen uit de opcentiemen en toch meer uitgaven zal moeten doen omwille van deze bevolkingstoename. Dat loop gegarandeerd financieel fout af!
 
En we moeten trouwens niet alleen opletten om geen inkomensvermindering te riskeren door verminderde financiering via de hoger overheden, we moeten ook opletten dat de eigen fiscaliteit op orde gezet wordt.
Het Vlaams Belang pleit al jaren voor een vereenvoudiging en vermindering van de eigen belastingreglementen.
Er is nu één globale belasting is voor de “horeca” maar voor de rest is er nog niet veel verandering of vereenvoudiging in het 30-tal soorten belastingen, die trouwens in veel gevallen anti-economisch zijn.
Met enkel de geplande aanpassing van de aanslagvoet op rendez-voushuizen gaan we nergens geraken.
Is de schepen van plan om kortelings te zorgen voor een gelijksoortige hervorming van de andere bedrijfsbelastingen, zoals voor de horeca?
Het Vlaams Belang dringt aan op het afschaffen van de haast oneindige lijst van  bedrijfsbelastingen die er momenteel nog is in Antwerpen en op het vervangen door een éénvormige bedrijfsbelasting voor alle ondernemingen inclusief horeca.
 
Pensioenproblematiek – stadspersoneel
 
Door de hervormingen op het vlak van pensioenen eind 2011, heeft onze stad een aanzienlijke meeruitgaven voor de pensioenen.
De stad zal ongeveer 205 miljoen responsabiliseringsbijdrage moeten ophoesten tussen 2014 en 2019. Om dit op te vangen moet de personeelsformatie tegen 2019 inkrimpen. Ik stel helaas vast dat er tussen 2014 en 2015 een verhoging is door de overheveling uit zelfstandige bedrijven naar de stad.
De vraag is dan ook of de geplande afvloei van personeel, door niet-vervanging en natuurlijke afvloeiing haalbaar blijft?
Dit is immers uiterst noodzakelijk om de bijkomende pensioenuitgaven te dekken en investeringsruimte te scheppen.
 
In dit kader zou ik ook graag weten van de schepen wat de plannen zijn eventuele overschotten in de gebudgetteerde loonuitgaven.
Die kunnen eventueel vrijkomen wanneer de indexsprong van 2%, die voorzien is voor februari in het budget 2015 er niet komt.
De inflatie is vrijwel stilgevallen en de federale regering wil de volgende aanpassing van de lonen aan de index waarschijnlijk niet toepassen.
Wat gaat het stadsbestuur dan met die winst doen?
De federale regering wil met haar winst mensen aan het werk te stellen. En wat gaat de stad doen, de personeelsreductie verzachten of het voordeel elders besteden zoals bijvoorbeeld voor investeringen ?
 
Investeringen
 
We zitten wat de investeringen betreft op een vrij behoorlijk vooruitzicht tussen 2014 en 2019. De Inspectie Financiën merkt wel terecht op dat de gebudgetteerde investeringen zelden effectief plaatsgrijpen in het jaar waarop ze betrekking hebben. En dat is minder goed natuurlijk.
Zo is er voor 2014 een investeringsbudget geraamd op 274 miljoen, maar dit jaar is er nog maar slechts 95 miljoen, 1/3 dus, uitgegeven.
In het verleden hebben wij dit trouwens ook herhaaldelijk vastgesteld en eigenlijk is dat niet goed. Je zou op het eerste zicht denken dat het goed is om minder uit te geven dan gepland, maar dit heeft natuurlijk wel zijn consequenties, die dan weer niet goed zijn voor de stadsfinanciën.
Vooreerst stelt zich de vraag waarom die investeringsbudgetten onaangeroerd blijven. Is dit te wijten aan de administratieve onmogelijkheid? Of onkunde om de investeringen op het voorziene tijdstip uit te voeren? Of doet men bewust aan vertragingen om meer geld in kas te houden of minder te lenen? Is  het misschien ‘aankondigingspolitiek’, veel beloven en weinig doen?
Of wil men bij de presentatie van de uiteindelijke “Rekening” een gunstiger budgettair resultaat, want zo is dat natuurlijk gemakkelijk?
Hoe dan ook geen van de redenen is afdoend om deze foutieve inschatting van de investeringsbudgetten te rechtvaardigen. Het correct inschatten van investeringen qua omvang en timing heeft een belangrijke weerslag op de budgettaire ruimte omdat er zoals men nu bezig is belangrijke budgettaire ruimte onbenut gelaten wordt waarmee men bijvoorbeeld exploitatiekosten kan dekken of leningen kan aflossen.
Ik zou dan ook graag van de schepen een stand van zaken krijgen, qua timing en budget, met betrekking tot de lopende investeringsprojecten.
 
De zelfde problematiek zie ik wat betreft de toelagen aan derden voorzien in 2015 door middel van Grootstedenbeleid middelen. Waarschijnlijk zal dit 10,6 miljoen bedragen en momenteel is er slechts 5,2 miljoen aan toelagen toegewezen. Voor 5,4 miljoen is er nog geen toewijzing, terwijl dit toch nodig is volgens het advies van Inspectie Financiën omwille van het risico dat men nu loopt dat subsidieerbare kosten niet tijdig geïdentificeerd zullen worden en daardoor dus de afrekeningsdossiers in het gedrang kunnen komen.
Plant de schepen om dit advies van de Inspectie Financiën te volgen en wanneer?
 
Oosterweel
 
De Oosterweelverbinding is bijvoorbeeld zo’n belangrijke investering waarvan deze gemeenteraad onvoldoende op de hoogte is van de stand van zaken  van dit toch wel zeer grote investeringsproject met aanzienlijke budgettaire implicaties.
Bij de investeringsbudgetten 2014/2019 is 165 miljoen opgenomen voor de voorheen aangegane Oosterweel verplichtingen. Men kan dit voorzichtigheid noemen.
Maar toch wordt het meer dan tijd dat er duidelijkheid komt of, en wanneer dit geld écht nodig blijkt te zijn. Nu drukt het als een onproductieve last op het budget.
 
OCMW – ZNA – Zorgberijf
 
Ten slotte blijven de OCMW financiën als een zwaard van Damocles boven de stadsfinanciën.
Ik ga hierop niet te uitgebreid in, want dat is natuurlijk vooral de bevoegdheid van schepen Duchateau, maar  de stad staat nu eenmaal borg aangezien wij op het eind van de streep gedoemd zijn bij te passen als er iets fout loopt.
We staan dus ook in de feiten nog steeds borg voor de leningen die het OCMW aangaat ten gunste van ZNA en Zorgbedrijf.  En dat gaat om aanzienlijke bedragen. Dit is niet risicoloos. ZNA bestaat al meer dan 10 jaar. Het werd opgericht als onafhankelijk bedrijf omdat de eventuele verliezen de stad nooit meer zouden belasten. Deze operatie kostte de stad toen, in 2003) maar liefst 300 miljoen!
Het wordt nu wel tijd, na 10 jaar, dat ZNA kredietwaardig genoeg is om zonder tussenkomst van het OCMW ( en dus in principe ook de stad)  leningen te kunnen afsluiten.
Zeker nu het zelfs al plannen heeft om een nieuw ziekenhuis te bouwen.