Dagboek ‘fact-finding mission’ a/d grenzen van EU – Hongarije/Kroatië
Het grenshek – ‘The Fence’ – is zonder meer indrukwekkend. Een lang lint van prikkeldraad en staaldraad slingert zich door het vlakke landschap. Een beetje griezelig zo’n hek maar wel efficiënt. Het hek wordt regelmatig beschadigd en vernield. Asielzoekers proberen nog steeds – sporadisch – door te breken. De staaldraad wordt doorgeknipt. Er worden tunnels onder het hek gegraven en sommigen klimmen over het hek waarbij eerst kleren, dekens en doeken over de prikkeldraad worden gelegd. Sinds enkele maanden werd een wet van kracht die het beschadigen van het hek streng bestraft. De Hongaren verwijzen naar het feit dat dergelijke grensafscheidingen overal ter wereld bestaan. Ze verwijzen naar de Spaanse enclaves in Marokko, Queta en Melilla, die volledig door hekwerk worden afgesloten. Ook de grens tussen Mexico en de USA, in Texas, wordt door een hekwerk gemarkeerd. En natuurlijk is er de muur tussen Israël en Palestina.
De sprinkhanenplaag
157 km lang is het grenshek dat Hongarije van Servië scheidt. Wie met de Hongaarse bevolking praat, beseft onmiddellijk dat de regering geen andere keuze had dan de grenzen te sluiten. Drie jaar lang werden de Hongaren in de grensstreek geteisterd door een niet aflatende vluchtelingenstroom. Iedere dag opnieuw werden hele dorpen overrompeld door asielzoekers. Een boerin die langs de weg aan de grensovergang tussen het Hongaarse Ássotthalom en het Servische Vinogradi groenten, fruit en de onvermijdelijke lokale drank ‘Palinka’ verkoopt, doet haar verhaal. ‘Het was surrealistisch,’ vertelt ze. ‘Ze kwamen van overal, als een sprinkhanenplaag. Ze sliepen ongevraagd in mijn schuren. Ze drongen mijn huis binnen. Roofden mijn oogst en vertrapten de gewassen op mijn velden. Op een dag betrapte ik drie vluchtelingen die in mijn huis met mijn vaste telefoonaansluiting aan het bellen waren naar Australië. Ze bedreigden me met een mes toen ik vroeg om te stoppen met telefoneren.’ De vrouw heeft helemaal geen probleem met het grenshek. ‘Het hek is het beste wat ons is overkomen. Sindsdien is de stroom vluchtelingen gestopt en kunnen we opnieuw een normaal leven leiden.’ De vrouw besluit, ‘Geloof me, ik heb hier vele duizenden vluchtelingen zien passeren aan de grens. Ok, er zaten sukkelaars tussen maar het merendeel was gewoon op zoek naar een beter leven in Europa. Jonge mannen op rooftocht … Opeens waren ze er, als sprinkhanen, ze komen, eten, drinken en pakken wat ze kunnen en vertrekken opnieuw.’
Serviërs en Hongaren
Wie de grens oversteekt tussen Servië en Hongarije komt tot de merkwaardige conclusie dat de Servische grenswachten enkel geïnteresseerd zijn als je hun land binnenkomt, niet wanneer je het verlaat. De Servische grenspolitie heeft zijn intrek genomen in de nieuwe grenspost gebouwd door de Hongaren op Hongaars grondgebied. De Serviërs hebben de vluchtelingen nooit tegengehouden, laat staan gecontroleerd. De enige taak van de Servische politie en het leger bestond erin de vluchtelingenstroom zo snel mogelijk richting Hongarije te loodsen, vertelt ons een officier van de Hongaarse grenspolitie. In Mórahalom waar het eerst grenshek werd geplaatst vonden inwoners van het dorp stapels documenten en identiteitspapieren – allemaal dezelfde – die in Servië werden verdeeld. Het waren valse Syrische identiteitspapieren. In Servië gooiden de vluchtelingen hun authentieke papieren weg en kregen ze nieuwe in de plaats. Massa’s paspoorten en andere officiële papieren werden gevonden in de bossen en velden vlak voor de grens. Al dan niet in samenwerking met de Servische politie regelden de mensensmokkelaars de ‘papierenruil’. De asielzoekers betaalden de Servische maffia die de mensensmokkel organiseerden, tussen de 500 en 1000€ voor het oversteken van de grens en de valse papieren.
De vluchtelingenstroom is als water …
Één hek is natuurlijk niet genoeg om de vluchtelingenstroom tegen te houden. Na het plaatsen van het grenshek tussen Servië en Hongarije verplaatste de vluchtelingenstroom zich via Kroatië naar de Hongaarse regio Baranya rond. De vluchtelingen marcheerden vanuit Servië meer dan 150 km om uiteindelijk via Kroatië, Hongarije te bereiken. Ook daar werd een hek gebouwd. Nadien herhaalde het ganse scenario zich via Slovenië. In Villany in de Baranya tegen de Kroatische grens ontmoetten we Megyei Közgyüles, zeg maar provinciaal gedeputeerde Nobert Szöls.’De vluchtelingenstroom is als water. Water zoekt ook de gemakkelijkste weg om te kunnen stromen. Bij vluchtelingen is het niet anders. In geen tijd werd de ‘Balkanroute’ gewijzigd van Servië richting Kroatië en uiteindelijk Slovenië. De vluchtelingen kwamen daar niet zelf achter. De Servische maffia had dat plan al lang klaar. De mensensmokkel gaat gewoon door maar via een andere route. Alleen indien alle EU-landen dezelfde grenspolitiek voeren, kan het lukken anders blijft het dweilen met de kraan open.’
